Азийнхан түүн дундаа нүүдэлчид байгалийн цагаар /нар, сарны/ амьдарсаар урт хугацаа өнгөрч энэ зуршилдаа нэгэнт дасал болж байх үед нүүдэлчдийн зарим нь СУУРИН АМЬДРАЛ-руу өөрийн эрхгүй шилжжээ. Монголчууд төлөвлөсөн ажлаа хүнд ярьвал бүтдэггүй хэмээн төлөвлөж буй зүйлээ тэр бүрий хүнд хэлдэггүй. Харин барууны сэхээтнүүдэд Төлөвлөх-энэ бол амьдралынх нь хэв маяг. Багаар бодоход 1-10 жилийн ажлын төлөвлөгөө гаргадаг. Академид сурч байх үед Финландаас ирсэн Урлаг судлаач эмэгтэй: Энэ Хятадын Уран Бүтээлчидтэй хамтарч ажиллах үнэхээр хэцүү юм аа, ерөөсөө цаг барихгүй, тэгсэн хэрнээ өөрийн ямар ч үзэсгэлэнгийн ажлын цагийн төлөвлөгөө байхгүй, өнөөдөр уулзаад маргааш нь үзэсгэлэн гаргах гэж байгаа юм шиг дайрдаг, ёстой хэцүү! хэмээн үглэх үед гэнэт өөрийгөө бодож үзлээ: Амьдарч буй нийгэм маань ийм бол би нийгэм дотроо мөн л адилхан гэсэн үг, дээрээс нь Монголын нийгмийг Хятадын нийгэмтэй харьцуулбал ямар дүр зураг төсөөлөгдөх нь тодорхой.
~Ярилцлага~
М:- сэтгүүлч.
Б:- зураач.
М: -Энэ жилдээ амжихгүй юм уу, Намраас өмнө?
Б: -Миний бүтээлүүд ч бэлэн болсон л доо, амжуулвал болно.
М: -Тэгвэл 2015 он хүртэл хүлээх хэрэггүй юм биш үү, зундаа амжуулчихаач хөө
Б: -Мөрөөдөл, би өдөр бүр үзэсгэлэнгээ гаргаж байна гэж мөрөөдсөөр, ярьсаар, бодсоор байгаад жинхэнэ ЗҮҮД шиг амьдрал болж байна аа.
М: -За тэгээд, хичээвэл бүтэх байлгүй дээ.
Б: -Юу ч гэсэн харж л байя даа мөнгөггүй ч гэсэн.
М: -За би санаа оноо гарвал хэлнээ.
Б: -Ажилгүй гэж гэрийнхэндээ загнуулсаар байгаад галзуурах гээд байна, би харин ч хамгийн их /оюуны/ ажил хийж байгаа нь шд.
М: -Мөнгө олохгүй байна гэж байгаа юм уу тэ?
Б: -....Ганцаараа толгой мэдэн өөрийгөө кураторлож бас дэмжиж гол нь өөрийгөө бүтээснээ хүмүүст үзүүлнэ гэдэг амаргүй юм аа бүтээгч хүнд....
М: -Ер нь хэнд ч амар биш байх өө
Б: -Тийм. “хүнд өөрөөс нь өөр хэн ч туслахгүй, өөрөөс нь өөр хэн ч байдаггүй” гэж хатуу бөгөөд үнэн гашуун үг. Хэцүү, ганцаардсан, үхмээр санагдсан үед энэ үг үргэлж намайг тайвшруулж, зоригжуулдаг. Дашрамд Ивээн тэтгэгчидэд уг үзэсгэлэнгийн бүтээлээс бэлэглэх болно, /ингэхээр хэрэв ивээн тэтгэвэл таны мөнгө ҮЛ ХӨДЛӨХ ХӨРӨНГӨ боллоо гэсэн үг дараа нь газар болж магадгүй шүү/ жишээ нь: сая-с дээш.... Ер нь хараад байхад БҮХ юм үнэтэй. Ганцхан зураачдын, уран бүтээлчдийн үзэсгэлэн, хувийн галерейнууд л Үнэ төлбөргүй. Гэтэл ганц үзэсгэлэнд Ямар их зардал гардаг гээ, тэгсэн хэрнээ ашгийн бус. Зураачдыг бүтээлээ зардаг л гэдэг гэтэл цөөхөн хэдхэн хүний бүтээлийг нөгөө цөөхөн хүн нь сүртэйгээр зарлаж ирээд л авдаг, яг л ШОУ шиг.... үлдсэн нь 60-70, за ихдээ 100мянгад зураг байна уу найзынхаа найранд, хуриманд өгөх гэсэн юм гэж хаалга үүд онголзуулдаг нь Их дэлгүүрийн таван давхарт буй САЛОН-ы, лангууны, тавиурны, үйлдвэрлэлийн, арилжааны бүтээлтэй өөрийн зовж бүтээснээ харьцуулаад Уучлал гуйгаад гаргахаас өөр аргаггүйд хүрдэг. Асууж байгаа нь ч хариулж байгаа нь ч....
М: -Гадаадууд их авдаг гэсэн шд
Б: -За миний өрөөг, ганцхан намайг тойроод л яваад байдаг юм байлгүй дээ.
/ПС: Урлагт дуртай залуучууд, цуглуулагчид, залуу гэр бүл, хувь хүнд зөвлөхөд: сар бүр боломжоороо жишээ нь 10; 100 мянгыг хураахад л жилийн дараа зөндөө их болно. Тэр хуримтлалаараа дуртай бүтээлээ, дуртай зохиолчдийнхоо номыг бөөнд нь нэг өдөр, дуртай үзвэрийнхээ тасалбарыг эрт захиалах боломжтой болж байна. Энэ бол ТӨЛӨВЛӨГӨӨ. Гэтэл нэг орой шоудахад хэдэн төгрөг зарцуулдаг бол. /Монголд буй ихэнх КЛАБ, БААРанд хөгжим сонордуулж буй ДиЖэй гэгдэх хүмүүс бусдын бүтээлийг зөвшөөрөлгүйгээр ашигладаг, түүнийгээ өөрөө хийсэн мэт СЭТ тавьлаа гэдэг. Гэтэл ХӨГЖИМийнхөний хувьд бол бас л өөрийн бүтээлээ толиллуулж буй арга хэмжээ шүү дээ. Бүр Орчин Үеийн гэгдэх Кинотеатрууд нь хүртэл.... Эрин Цагт Сонгодог Болж Магад Бүтээлчдийн бүтээлийг шуудхан орчуулж хүмүүст үзүүлэх, үдэшлэг зохионо, тэр нь багаар бодоход нэг хүний 10.000 төгрөг (орчин үеийнхээр 10к) сонирхогчид нь ихэнхдээ өсвөр үеийнхэн за шуудхандаа бол ихэнх нь мөнгөггүй ядуучууд, талхны, унааны мөнгөггүй байж ЮУН ЯАСАН ШОУ МУЗЕЙ ДУУРЬ КИНО ЗУРАГ МУРАГ. Ингээд л зохиогчид нь бараг бүх үеийн турш ядуу. Гүйцэтгэгчид нь бүгд зэрэг нэгэн дуугаар ТЭР БҮР ХҮН ОЙЛГОХГҮЙ, ТИЙМДЭЭ Ч ҮЗЭГЧГҮЙ.... бла бла...Урлагийг тойрсон (бидэнд бол ОГТ утгаггүй) хэрүүл. / Гэтэл бүтээлээ үзүүлж чадахгүй ядуухан амьдарч байгаа хичнээн олон Зохиолчид, Зураачид, Хөгжмийн зохиолчид бий бол. Гадныханд бол Эртний Нүүдэлчин Монголчууд гэж төсөөлж явсан улсууд нь өөрсдийнх нь төсөөлж ч бодоогүй дээд төвшиний Сайн Бүтээлчид байгааг хараад гайхдаг, гайхширсандаа Урлагийн Бүтээл Хямдхан худалдаж авдаг. Харин Монголчууд нь өөрсдөө ёс заншлаа умартаад жинхэнэ авъяаслаг бүтээлч урчуудаа танихаа байсан шиг санагддаг./ Саяхан “ТАЛЫН ДАЙЧДЫН ӨВ СОЁЛ” гэдэг үзэсгэлэнг үзээд музейд судалбар хийгээд дэвтэр дээрээ харандаагаар тэмдэглэл-зураг зурж зогстол эргүүл хийж байсан нэг хүүхэн: Энд, манай музейд зурж болохгүй дээ! гэв. Би гайхаад барсангүй, тэгээд хариуд нь: Уучлаарай энэ бүхнийг чинь тухайн цагтаа зураач урчууд нь бүтээсэн юм шүү хэмээн шазуур зуун (бидэнд түүх, соёл, уламжлалаа судлах өөр газар байна уу) яагаад өвөг дээдсийнхээ соёлоос өөрийн чадлаар зурж тэмдэглэл хийн судалж болдоггүй юм бэ хэмээгээд үргэлжлүүлэх гэтэл бодож байсан өнөөх бодлууд хийсэн замхарч урам хугарч юу ч зурах сонирхолгүй болсон байв (Эмэгтэй хүн эмэгтэй хүн болохоор нь ингэж хандаж байгаа юм уу, хэрэв Зураач залуу байсан бол....? ).
М: - Харин ойлгохгүй хүмүүс зөндөө
Б:- Монголд ихэнх хүмүүс ТӨЛӨВЛӨГӨӨГҮЙН улмаас болзоо, нээлт, уулзалтуудаас хоцрох хожимдох түүнээс үүдэлтэй бие биедээ үл итгэх, гарах үр дүн нь НИЙГЭМ ХЭРЭГГҮЙ БОЛСОН, ҮЛ ТООМСОРЛОГЧ гэх мэтийн хар бараан бодлууд, түүнээс гаралтай СӨРӨГ гаргалгаанд хүрдэг. Энэ нь гэр бүлдээ нөлөөлөн үл ойлголцол, салалтын шалтгаан болж НИЙГЭМ өөрөө асуудлуудын хүлээсэндээ дарагддаг. Энд сайн хууль хэрэгтэй л байна. Зохиогчийн эрх, хүний эрх, Эрх чөлөөний тухай жинхэнэ ХУУЛЬ! Музейд яахараа соёл урлагийн сургууль төгссөн хүн ажиллуулж болдоггүй юм бэ, эсвэл тэд яагаад музейд ажиллаж болдоггүй юм бээ ч юм уу, тэгээд яагаад дандаа Урлан Бүтээгчидээ дээрэлхээд байдаг юм бээ?
Ийм байж бас үнэгүй вино ууж үнэгүй жигнэмэг мөрөөдөнө өө, гэхдээ л үзэсгэлэнгээ ийм хүмүүст зориулан гаргах хэрэгтэй байна: гутал тослогч, хүмүүст жин үзэж өгдөг хүмүүс, тогооч, банкны харуул, замын цэвэрлэгч, орцны жижүүр, албан газрын манаач, эмч сувилагч, цэцэрлэгийн багш, сайд болон ерөнхийлөгч, эх баригч, бөө удгад, зохиолч, инженер, хөгжимчин, тагнуул, лам хуврага, цэрэг цагдаа ....өөр юу байдаг билээ.... ер нь нийгэмд буй бүхий л мэргэжлийн хүмүүс МОД үзэсгэлэнг үзээсэй гэсэндээ л..../амралтын өдөр 21 хоногт зургаа бий. Инээв./
Ийм байж бас үнэгүй вино ууж үнэгүй жигнэмэг мөрөөдөнө өө, гэхдээ л үзэсгэлэнгээ ийм хүмүүст зориулан гаргах хэрэгтэй байна: гутал тослогч, хүмүүст жин үзэж өгдөг хүмүүс, тогооч, банкны харуул, замын цэвэрлэгч, орцны жижүүр, албан газрын манаач, эмч сувилагч, цэцэрлэгийн багш, сайд болон ерөнхийлөгч, эх баригч, бөө удгад, зохиолч, инженер, хөгжимчин, тагнуул, лам хуврага, цэрэг цагдаа ....өөр юу байдаг билээ.... ер нь нийгэмд буй бүхий л мэргэжлийн хүмүүс МОД үзэсгэлэнг үзээсэй гэсэндээ л..../амралтын өдөр 21 хоногт зургаа бий. Инээв./
~ЭРЭГЦҮҮЛЭЛ~
Аль ч Улс оронд Соёл Урлаг нь тухайн орноо төлөөлж явдаг, орчин үе /модерн/ гэгддэг байсан үе нь ЭРИН ЦАГ /Контемпорари/ болж, УРЛАГийн чиг хандлагыг өндөрт авч явах гэж хичээсэн хэдэн бүтээлчид нь ойлгогдохгүй, танигдахгүй, гаж, галзуугаараа дуудуулан амьдарсаар л.... Нэг талаасаа хүний тавилан л биз, гэхдээ бид Суурин Соёлтой болоод чамгүй хугацаа өнгөрөөд байна шүү дээ. Уучлаарай, М.Горькийн өгүүллэгт гардаг нэг зовсон эмэгтэй хаанд хамаг зовлонгоо тоочдог шиг л юм энд болж байна уу даа. Цагийн юм цагтаа гэж.
“МОД” Үзэсгэлэнгийн зардал бага хямдаар нь тооцоолоход 40сая төгрөг болоод байна. Яаж яваад ийм болчив оо? завтай бол эхнээс нь юу ч гэсэн бодох уу.
1. Цаас. Сайн Цаас Маш Үнэтэй. Зотонгоос ч үнэтэй. Монголд Графикийн чиглэлээр зориулалтын цаас байхгүй, гадаадад байгаа хүнд захина, цаас маш хүнд, цаасны тээврийн зардал + цаасны үнэ, нэг удаадаа авахдаа материалаа боодол боодлоор нь авахгүй бол бүтэн үзэсгэлэн болохгүй.
2. Үзэг, бэх, бээлий, баллуур, ноорог цаас, дэвтэр, ширээ, сандал, урлан, урлангийн түрээс, хоол унд, унаа, илүү дутуу зардалууд, азгүй үед өвдөнө, дамск, эм тариа....гэх мэт юмс.. өөр зөндөө зөндөө.
3. Графикийн үзэсгэлэн гаргах гэж байгаа хүнд хамгийн түрүүнд бүтээлээ ямар жаазанд яаж хийх вэ? гэдэг том асуулт гарч ирдэг. Монголд байгаа жаазны үйлдвэрүүдэд лав миний хүссэн хайсан жааз байдаггүй, IКЕА-ийн жаазнууд графикт сайхан л даа гээд тооцоод үзсэн чинь мужаанд захиалснаас үнэтэй тусаад байсан, 976 Арт Галерейд зохиогдсон Контемпорари Арт Монголиа II үзэсгэлэнд би яагаад тийм богино хугацаанд бэлэн болж чадсан гээч? Миний "МОД" үзэсгэлэндээ бэлдэж байсан цөөхөөн хэдхэн РАМ аз болж байсан учраас С.АНУДАРийн хөргүүд үзэсгэлэнд РАМтай дэлгэгдсэн юм. Одоо надад нийт 17 ширхэг том рам хэрэгтэй. Рамыг МОДны мужаан хүн хийдэг, бид захиалдаг, үзэгчдэд таатай сайхан мэдрэмж өгөх үүднээс сайхан РАМ сайхан, сайн РАМ сайн.
4. Үзэсгэлэнгийн заал түрээслэхэд өдрийн ханш Монголд 100-400мянга. За дунджаар 200мянгыг үржүүлэх нь үзэсгэлэнгийн 21хоног = 4сая200мянган төгрөг. Мэдээж цөөн хоног гаргавал мөнгөн дүн багасана л даа.
5. За одоо Графикийн бүтээлүүдээс гадна ӨРӨГ буюу Байршуулах урлаг буюу инстоляци, Үйл хөдлөлийн буюу Перформансын бүтээлийн бэлтгэл, дээрээс нь медиа, ВЭБ хуудас мөрөөдөх гэж тусдаа шаардлагатай үе, бөөн хачин хачин гаж гаж юм бодсоны үрээр хачин хачин гаж гаж олдохгүй юмс цуглуулах хэрэгтэй болно, заримдаа ч өөрөө хийхэд хүрдэг.
6. Хэвлэлийн ажил:: Бүтээлийн фотогоо зурагчнаар авхуулж янзлах, эх бэлтгэл- Каталог, урилга, дугтуй, Плакат, Постер, зарын самбар гэх мэт ажлын талаар яриад хэрэггүй бүгд мэдэж байгаа биз ээ.
7. Заа баахан хүн уриад хоосон байх нь хаашаа ч юмб, гэхдээ л үзэсгэлэнгийн нээлтний бас нэг чухал хэсэг....Архи. Ус. ВИНО. Амттан. чихэр. жигнэмэг. Тэдгээрт хэрэглэгдэх нэг удаагийн аяга таваг сэрээ сальфетка.... Ингэсгээд зогсохгүй бол.... ер нь бол дуусахгүй урт жагсаалт бий.
2. Үзэг, бэх, бээлий, баллуур, ноорог цаас, дэвтэр, ширээ, сандал, урлан, урлангийн түрээс, хоол унд, унаа, илүү дутуу зардалууд, азгүй үед өвдөнө, дамск, эм тариа....гэх мэт юмс.. өөр зөндөө зөндөө.
3. Графикийн үзэсгэлэн гаргах гэж байгаа хүнд хамгийн түрүүнд бүтээлээ ямар жаазанд яаж хийх вэ? гэдэг том асуулт гарч ирдэг. Монголд байгаа жаазны үйлдвэрүүдэд лав миний хүссэн хайсан жааз байдаггүй, IКЕА-ийн жаазнууд графикт сайхан л даа гээд тооцоод үзсэн чинь мужаанд захиалснаас үнэтэй тусаад байсан, 976 Арт Галерейд зохиогдсон Контемпорари Арт Монголиа II үзэсгэлэнд би яагаад тийм богино хугацаанд бэлэн болж чадсан гээч? Миний "МОД" үзэсгэлэндээ бэлдэж байсан цөөхөөн хэдхэн РАМ аз болж байсан учраас С.АНУДАРийн хөргүүд үзэсгэлэнд РАМтай дэлгэгдсэн юм. Одоо надад нийт 17 ширхэг том рам хэрэгтэй. Рамыг МОДны мужаан хүн хийдэг, бид захиалдаг, үзэгчдэд таатай сайхан мэдрэмж өгөх үүднээс сайхан РАМ сайхан, сайн РАМ сайн.
4. Үзэсгэлэнгийн заал түрээслэхэд өдрийн ханш Монголд 100-400мянга. За дунджаар 200мянгыг үржүүлэх нь үзэсгэлэнгийн 21хоног = 4сая200мянган төгрөг. Мэдээж цөөн хоног гаргавал мөнгөн дүн багасана л даа.
5. За одоо Графикийн бүтээлүүдээс гадна ӨРӨГ буюу Байршуулах урлаг буюу инстоляци, Үйл хөдлөлийн буюу Перформансын бүтээлийн бэлтгэл, дээрээс нь медиа, ВЭБ хуудас мөрөөдөх гэж тусдаа шаардлагатай үе, бөөн хачин хачин гаж гаж юм бодсоны үрээр хачин хачин гаж гаж олдохгүй юмс цуглуулах хэрэгтэй болно, заримдаа ч өөрөө хийхэд хүрдэг.
6. Хэвлэлийн ажил:: Бүтээлийн фотогоо зурагчнаар авхуулж янзлах, эх бэлтгэл- Каталог, урилга, дугтуй, Плакат, Постер, зарын самбар гэх мэт ажлын талаар яриад хэрэггүй бүгд мэдэж байгаа биз ээ.
7. Заа баахан хүн уриад хоосон байх нь хаашаа ч юмб, гэхдээ л үзэсгэлэнгийн нээлтний бас нэг чухал хэсэг....Архи. Ус. ВИНО. Амттан. чихэр. жигнэмэг. Тэдгээрт хэрэглэгдэх нэг удаагийн аяга таваг сэрээ сальфетка.... Ингэсгээд зогсохгүй бол.... ер нь бол дуусахгүй урт жагсаалт бий.
Саяхан нэг охин надаас: Инстоляцид хичнээн төгрөг хэрэг болох вэ багцаагаар? /хойшид Монгол бичгийн хэлнээ installation-ийг Өрөг, ярианы хэлэнд байршуулах хэмээн дуудах болно/ хэмээн асуув. Харин тэр охинд би өнөөдөр өөрөө үлгэр дууриалал болж байгаа юм биш байгаа.
~Урлагт Үзэгчийг хэрхэн бэлдэх вэ~
Ер нь Бидний МОНГОЛЧУУД, ҮЗЭГЧИД ҮЗЭСГЭЛЭНГИЙН НЭЭЛТЭНД: Яг Ямар Үзэсгэлэнд, Яг Хэний Үзэсгэлэнд, Яг Ямар Улиралд, Яг Хаана, Яг Хэзээ, Яг Хэдэнд, ЯГ хэдэн цагт, Яг юу өмсөх, очоод Яг Юу Үзэх, Яг юу Асуух, Яг юу гэж хэлэх, гэхчлэн үзэгчийн зүгээс өөрсдөд нь зайлшгүй тавигдах асуултуудыг өөрөөсөө асуулгүйгээр, Заа байз фэйсбүүкээр юу байна өө нээрэн тйиншдээ өнөөдөр! Өчнөөн удаан хувцасаа угаагаагүй, цайны ганц цамц нь, даашинз нь угаалгын өрөөнд....за за яадын, хиртэй тусмаа жийнс.... гэрээсээ гарлаа, цаг нь тулаад зам түгжрээд.... гэсээр.... хаа сайгүй хэн бүхэнд тохиолддог Бодит ДҮРҮҮД. Ажлыг Эрт Төлөвлөхийн сайн тал нь үзэгчээ хүндэтгэж байгаа хэрэг. Энэ бүхнийг нуршсан минь эцэстээ цаг хугацааг хайрласандаа л билээ.
2014.V.5
Хүндэтгэсэн,
Зураач Д.Баярцэцэг
Зураач Д.Баярцэцэг
Улаанбаатар хот
Монгол Улс.
Монгол Улс.
No comments:
Post a Comment