ЭСГИЙ БҮТЭЭХҮЙ БИЧВЭР ТАЙЛАХУЙ | RECODE ESGII, DECODE SCRIPT

       

                Бүхий л мөн чанар тусгаар өөрийгөө илэрхийлж чадах авч оюуны биет биет бус өвүүд дэлхий дахинаа хөндүүр сэдэв хэвээр үлдэж монгол сөхөх санаа, эргэн харж хөндөх, хойч үед уламжлалаа өвлөх, судалгаа бүтээл дахин үргэлжлүүлж түгээхээс өмнөхийн цаад руу сэтгэлгээний урлагт хандуулан судлаачийн байр суурийг эзлэхийг эрмэлзэх мэт Батмөнхийн Мөнхцэцэг, Энхбаатарын Найдандорж нарын бүтээлд тусгалаа олжээ. Урлаг ямагт анхдагч шинэ байхын төлөө тэмүүлдэг.

 “RECODE ESGII, DECODE SCRIPT” бичвэрийг хэрхэн тайлбарлах, эх хэлнээ ямар утгаар хөрвүүлж буулгах вэ? энэ бол энгийн үзэгчийн хувьд нэн тэргүүнд асуух асуултуудын нэг. Хэлний задлан шинжилгээг [аналитик] мөрдлөг болгон позитивист [эргэлзээгүй, баттай, ноттой] гүн ухаанч байр суурьнаас эл үзэсгэлэнгийн нэрийн тухайд нэмж дэлгэрүүлж ярилцах нь зүй.

Үгийн өмнөх угтвар RE - [дахин], DE - [дараах]  хэмээн төрөлх хэлнээ орчуулж, ойлгож буйг сэтгэлгээнд ойлголт тогтсон дэг загварт орж байна хэмээн үзээд цаашид үгийн утгыг өдөөн үүсгэгч эдгээр угтваруудыг бичгийн хэл, төсөөлөлд сэтгэлгээний хөгжлийн соёл, эрин цагийн урлагийн ертөнцөд гайхалтай олон салаа бодлууд руу түлхэгч, онч үгийн үндсэн утгыг боломжит үгсийн олон эшт хувилбараар гүн гүнзгий үргэлжилсэн эргэцүүлэлд хөтлөгч үүрэгтэй байна хэмээн дүгнэж болохуйц. Латин хэлнээ угтвар DE: [гарах] хэмээсэн утгатай бол англи хэлэнд угтвар DE: -аас⁴, холдох, өөрчлөгдөх, өсөх, өргөжих, урьдчилах, эсэргүүцэх мөн эсрэг утгыг агуулдаг. R+E=RE, D+E=DE нийлмэл эдгээр үсгүүд олон шинэ утга бүхүй томъёо үг үүсгэгч шидэт угтвар. Иймээс угтвар RE [РЭ] - ДАХИН, угтвар DE [ДӨ] - ДАРААХ хэмээн тодорхой ганц утгаар бодож ойлгох өрөөсгөл бүлгөө.

“Энэ төрлийн дө- болон рэ- гоо зүйн түвшний сэдвийн хүрээнд урлагт тухайн агуулгыг гайхалтай шинээр эргэцүүлэх нөхцөл болдог.᠌”   Урлаг судлаач, урлагийн түүхч, шүүмжлэгч Рэчл Хайду

Харин одоо, яагаад ᠌ “ЭСГИЙ БҮТЭЭХҮЙ, БИЧВЭР ТАЙЛАХУЙ” хэмээн хөрвүүлсэн бэ гэдгийг ахин эргэцүүлж, дахин шүүж, ахин тунгааж, дахин ярилцаж, ахин хэлэлцэх үлдлээ.

2017.VIII.25
Урлаг Судлаач, куратор
Дашдондовын Баярцэцэг

اربعین و سته میه

منکو تنکری کو چنداکورالغ اولوس ننگ تالوی نونک خان یرلغمز
این مثالیست بنزدیک پاپاء کلان فرستاده شد بداند و معلوم کند ما نبشت دو زفان ولایتهاء کرل کنکا ش کردست اوتک ایلی بندگی فرستاده از ایلچیان شما شنوده آمد و اگر سخن خویش برسید توکی پاپاء کلان با کرل لان جمله بنفس خویش بخدمت ما بیائید هر فرمان یاساء کی باشد آن وقت بشنوانیم.
دیگر گفتهاید کی مرا در شیلم درآی نیکو باشد خویشتن مرا دانا کردی اوتک فرستادی این اوتک ترا معلوم نکردیم دیگر سخن فرستادی «ولایتهای مجار و کرستان را جمله گرفتیت مرا عجب میآید ایشان را گناه چیست ما را بگوید» این سخن ترا هم معلوم نکردیم - فرمان خدای را چنگیز خان و قاآن هر ئو شنوانیدن را فرستاد - فرمان خدای را اعتماد نکردهاند هم چنان که سخون توایشان نیز دل کلان داشتهاند – گردن کشی کردهاند – رسولان ایلچیان ما را کشتند – آن ولایتها مردمان را خدای قدیم کوشت و نیست گردانید – جز از فرمان خدای کسی از قوت خویش چگونه کوشید چگونه گیرد – مگر تو همچنان میگوئی که من ترسایم خدای را میپرستم زاری میکنم مییابم – تو چه دانی که خدای که را میآمورزد، در حق که مرحمت میفرماید – تو چگونه دانی که همچنان سخن میگوئی - بقوت خدای آفتاب بر آمدن و تا فرو رفتن جمله ولایتها را ما را مسلم کرد است میداریم - جز از فرمان خدای کسی چگونه تواند کرد – اکنون شما بدل راستی بگوئید کی ایل شویم کوچ دهیم - تو بنفس خویش بر سر کرل لان همه جمله یک جای بخدمت و بندگی ما بیائید - ایلی شما را آنوقت معلوم کنیم و اگر فرمان خدای نگیرید و فرمان ما را دیگر کند شما را ما یاغی دانیم همچنان شما را معلوم میگردانیم و اگر دیگر کند آنرا ما میدانیم خدای داند - فی اواخر جمادی الاخر سنه اربعه

اربعین و سته میه

Ceiling | Адар

Portrait of Samuel Beckett 21x29.7 pencil on paper © 2008, D.Bayartsetseg .

Ceiling

On coming to the first sight is of white. Sometime after coming to the first sight is dull white. For some time after coming to the eyes continue to. When in the end they open they are met by this dull white. Consciousness eyes to of having come to. When in the end they open they are met by this dull white. Dim consciousness eyes bidden to of having come partly to. When in the end bidden they open they are met by this dull white.

Dim consciousness eyes unbidden to of having come partly to. When in the end unbidden they open they are met by this dull white. Further one cannot.

On.

No knowledge of where gone from. Nor of how. Nor of whom. None of whence come to. Partly to. Nor of how. Nor of whom. None of anything. Save dimly of having come to. Partly to. With dread of being again. Partly again. Somewhere again. Somehow again. Someone again. Dim dread born first of consciousness alone. Dim consiousness alone. Confirmed when in the end eyes unbidden open. To this dull white. By this dull white.

Further one cannot.

On.

Dim consciousness first alone. Of mind alone. Alone come to. Partly to. Then worse come of body too. At the sight of  this dull white of body too. Too come to. Partly to. When in the end the eyes unbidden open. To this dull white. Further one-

On.

Something of one come to. Somewhere to. Somehow to. First mind alone. Something of mind alone. Then worse come body too. Something of body too. When in the end the eyes unbidden open. To this dull white. Further-

On.

Dull with breath. Endless breath. Endless ending breath. Dread Darling sight.

© 1981, Samuel Bekket.

------------------------------

Адар

Анхлаад анзаарч харахад бол цагаан өнгөтэй аж. Анхлан харснаас жаахан сүүлд бол харин амьгүй мэт хувхай цагаан үзэгдэнэ. Тодорхой хугацааны туршид нүдний өмнө  ийм янзаар л үзэгдсээр байна. Эцэст нь тэдгээрийг нээгдхийн цагт  энэ л хувхай цагаан  өнгө угтан тосох болно. Ухамсрын нүд сэхээрэхүйг олж авахад зүглэнэ. Эцэстээ тэдгээр нь нээгдэхийн цагт энэ л хувхай цагаан өнгө угтан тосох болно. Ухамсрын бүүдгэр нүд бага багаар ч болхноо нээгдсэнээ цочмогхон анивчина. Эцэст нь учрыг нь ухааран олж үзэхийн цагт нь тэдгээр нүд энэ л хувхай цагаан өнгийг гэлмэгдэн үзэх болно.

Гэрэл.

Хаанаас гарч буй нь мэдэгдэхгүй. Хэрхэн бас хэний үүтгэсэн зүйл болох нь ч тодорхойгүй. Хаанаас ч гарч ирсэн бус. Хэсэг бусаг нь ч тэр. Хэрхэн бас хэн үүтгэсэн нь ч бүү мэд. Юу ч биш. Сэхээрч авснаа энэ л бүрхэг чигээр нь хадгал. Хэсэг бусгаар ч болов. Ахин төрөхүйн айдас хүйдэстэйгээр. Ахиад хэсэг бусгаар нь ч болхноо. Ахиад хаа нэгтээ. Ахиад яаж ийгээд. Ахиад хэн нэгэн. Цор ганцаараа гэдгээ анх удаа ухамсарлахуйн дотор төрсөн бүдэгхэн айдас. Ганцаардлын бүрхэгхэн ухамсар.

Гэрэл.

Эцэст нь нүдээ санаандгүй нээхэд л бүх зүйл батлагдав. Энэ л дүлий хөшүүн цагаан тийш. Энэ л дүлий хөшингө, цагаан өнгөөр дамжуулж. Цаашид, цаашлаад, чадахгүй нь ээ.

Гэрэл.

Бүдэгхэн ухамсар цор ганцаар. Орь ганцаардсан сэтгэлд автжээ. Орь ганцаараа сэхээрэхүй. Хэсэг бусгаар ч болхноо. Тэр цагт бие махбодиос мөн хамаг муу муу нь наашлан айсуй. Бие цогцосын энэ л дүлий хөшингө цагаан бүхнийг олж харахуйд. Мөн л сэхээрэхүй. Хэсэг бусгаар ч болохноо. Тэгээд эцэст нь нүдээ санаандгүй нээхийн цагт. Энэ л дүлий хөшингө хувхай цагаан өнгөтэй зүйл. Цаашид, цаашлаад хэн нэгэн.

Гэрэл.

Сэхээрэгч хүмүүний ямар нэгэн зүйл. Хаа нэгтээ. Яаж ийгээд. Анхны сэтгэгдэлд гав ганцаараа. Ганцаардмал сэтгэгдлийн ямар нэг тал. Тэр цагт нүгэл хилэнц ч мөн бие цогцосыг олно. Биежсэн бас нэг зүйл. Тэгээд, эцэст нь санаандгүй бүхнийг олж үзсэн нүд. Тэр хөшингө хувхай цагаан өнгөний зүг. Түүнээс цаашлаад...

Гэрэл.

Амьсгалдаа дөжирчээ. Эцэс төгсгөлгүй амьсгал. Төгсгөлгүй мөнхөд төгсч буй амьсгал. Ялдамхан хонгорын айдас нэвчсэн харц.

Бичвэрийг © 1981, Самуэл Бэккэт.

Хөрвүүлсэн © 2009, Гүн Аюурзана.